====== Lutherie électronique ====== {{:materiel:lutherie-electronique:modularcomposite550.jpg?600|}} La lutherie électronique consiste à utiliser l'électricité et l'électronique pour créer des instruments de musique. Ces instruments ont pour vocation d'explorer les {{:materiel:lutherie-electronique:music4p.pdf| 4 axes musicaux}} : * **Mélodique** : créer des fréquences et des notes * **Harmonique** : additionner des notes et créer des accords et gammes * **Rythmique** : jouer avec des rythmes en fonction du temps * **Phonétique** : créer des timbres et des tessitures de son ++++ Quelques éléments historiques | Nous ne pourrons pas ici explorer l'histoire de la lutherie mécanique qui est toujours en mouvement, voir notamment "[[http://www.chercheursdesons.com/about.html|les chercheurs de son]]", ni l'histoire des nouveaux instruments du 19e et 20e siècle. Donc pêle-mêle, quelques liens et références pour vous donner envie d'aller plus loin : [[http://mediatheque.cite-musique.fr/masc/?INSTANCE=CITEMUSIQUE&URL=/mediacomposite/cmdm/CMDM000001200/electro_histoire_03.htm|histoire des nouveaux instruments]], [[http://sonhors.free.fr/index.htm|sonhors]] ,[[https://fr.wikipedia.org/wiki/Synth%C3%A9tiseur#Anc.C3.AAtres|histoire des synthétiseur]]s (et plus complet en [[https://en.wikipedia.org/wiki/Synthesizer|anglais]]), télégraphe musical (1874), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Telharmonium|telharmonium]] (1897), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Audion|Audion]] (1906), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9r%C3%A9mine|Theremin]] (1917), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Ondes_Martenot|ondes Martenot]] (1918), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Raymond_Scott|Clavivox]] (1946), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Musique_concr%C3%A8te|Musique concrète]] (1948), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Max_Mathews|MUSIC I]] (1957), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Circuit_bending|Circuit Bending]] (~années 60), [[https://en.wikipedia.org/wiki/STEIM|STEIM]] (1969), [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Institut_de_recherche_et_coordination_acoustique/musique|IRCAM]] (1969), [[http://www.nicolascollins.com/handmade.htm|Hardware Hacking]] (2006), Lo-Fi, 8 bits, ... Voir aussi la mine d'instruments sur les [[https://www.flickr.com/photos/ranjit/collections/72157627384812764/|instruments-a-day]] de Ranjit Bhatnagar. ++++ Toutes les [[materiel:lutherie-electronique:videos:accueil|vidéos]] ===== Signal électrique analogique ===== ==== Les microphones ==== Avec [[http://www.adachitomomi.com/n/self-made_instrument.html|Adachi Tomomi]], [[http://www.ted.com/talks/mark_applebaum_the_mad_scientist_of_music|Mark Applebaum]], les tutoriels de [[https://www.youtube.com/playlist?list=PLDE23FAC8A681FA46|Collin's Lab]], ... {{youtube>46w99bZ3W_M}} ==== La Lumière ==== Avec [[http://leafcutterjohn.com/?p=1574|LeafcutterJohn]], [[http://www.umatic.nl/tonewheels.html|Derek Holzer]], [[http://www.robertmathy.com/lightfrequencyfingertips.html|Robert Mathy]], [[https://www.youtube.com/watch?v=QN1X6vXA-Y0|Incroyables expériences]], ... {{youtube>y7D7EYeZ--U}} ===== Synthèse électronique ===== ==== Oscillateurs ==== Avec de simples transistors ou des circuits intégrés basiques : * [[http://www.sonelec-musique.com/electronique_realisations_oscillateur_hp_001.html|transistors]] ({{:materiel:lutherie-electronique:electronique_oscillateur_hp_001.gif?linkonly|circuit}}) * 555 ([[http://web.media.mit.edu/~silver/drawdio/|Drawdio]] et {{:materiel:lutherie-electronique:drawdio2schem.png?linkonly|circuit}}) * 556 ([[http://makezine.com/2011/09/13/collins-lab-atari-punk-console/|Atari Punk Console]] et {{:materiel:lutherie-electronique:apc-schem.png?linkonly|circuit}}) * [[http://fluxmonkey.com/electronoize/40106Oscillator.htm|40106]] ({{:materiel:lutherie-electronique:05.cd40106_drawaudio.jpg?linkonly|circuit}}) * 4017 ({{:materiel:lutherie-electronique:07.555_4017_music_box.gif?linkonly|circuit}}) * LM386 ([[http://www.crackle.org/CrackleBox.htm|Crackle Box]] et {{:materiel:lutherie-electronique:04.lm386_crackleboxoriginal.png?linkonly|circuit}}) {{youtube>PV_w38ldZaE}} ==== Effets et modulations ==== Avec différents types de synthèse additive, soustractive, table d'onde, granulaire, et [[http://raymondscott.com/|Raymond Scott]], Moog, Pink Floyd, [[http://www.toktek.org/|Tom Verbruggen - Crackle Canvas]], ... {{youtube>3rU_ei_x0Ag}} {{:materiel:lutherie-electronique:image.php.jpeg?600|}} ==== Circuit bending ==== {{youtube>4ZYNZ7JSn7Q}} ===== Informatique musicale ===== ==== Modularité et programmation graphique ==== Le début de l'informatique musicale avec [[https://en.wikipedia.org/wiki/MUSIC-N|MUSIC-N]] qui a inspiré avec ses aspects modulaires, les premiers synthétiseurs et ensuite les logiciels de programmation graphique (Pure Data, Max/MSP, ...). Exemple d'un "patch" Pure Data reproduisant le bruit d'un moteur [[http://obiwannabe.co.uk|Designing Sound With Pure Data]] : {{:materiel:lutherie-electronique:motors1.jpg|}} {{:materiel:lutherie-electronique:motors1.mp3|}} ==== Écriture linéaire ==== Avec les logiciels d'édition et de composition musicale multipistes (ProTools, Nuendo, Ardour, ...) {{:materiel:lutherie-electronique:the-suitcases-piece-230-351.png?600|}} ==== MIDI et OSC ==== Le protocole de communication MIDI apparu dans les années 80 pour synchroniser des synthétiseurs (Prophet600, YahamaDX7, ...), puis des ordinateurs. Dorénavant, l'OSC proposer une communication plus moderne mais encore sous-utilisé du fait de la standardisation du MIDI. {{youtube>OZ2BmlttuhI}} ==== Modélisation physique ==== Avec le "sound design" pour sculpter/créer les sons : AudioScult, eAnalysis, [[http://forumnet.ircam.fr/fr/product/modalys/|Modalys]] (Ircam), ... {{:materiel:lutherie-electronique:modalys.jpg|}} ==== Interfaces et contrôleurs ==== Avec [[https://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Waisvisz|Michael Waisvisz]], [[http://www.ataut.net/site/sensorband|Atau Tanaka]] (Global String, SensorBand, Biomuse, ...), [[http://jaimeoliver.pe/|Jaime E Oliver]] (Mano Controller), [[http://highfellow.org/synpad|Synpad]] (DIY midi drum pad), [[http://openmaterials.org/stretch-sensor-synthesizer/|Strech sensor synthetiser]], [[https://fr.wikipedia.org/wiki/Reactable|Reactable]], [[http://hackaday.com/2011/03/31/the-electroaxe-full-body-percussion-suit/|ElectroAxé]] pour Carlhinos Brown et pour rire [[https://vimeo.com/68763028|PRKTRNIC]] (saucisses, saucissons et autres charcuteries ...) Voir notre page sur les [[ateliers:controleurs_diy:accueil|Controleurs D.I.Y.]] Mano Controller (Jaime E Oliver) {{vimeo>10907372}} The Hands (Michael Waisvisz) {{:materiel:lutherie-electronique:3971518724_97a62caeb8.jpg|}} Reactable {{youtube>jtjNU0Fs3og}} ==== Programmation ==== Avec Tristan Perich ([[http://www.1bitmusic.com/|1 bit Music]]), Arduino ([[http://chimera.labs.oreilly.com/books/1234000001552/ch04.html|tutoriel]], [[http://makezine.com/projects/make-35/advanced-arduino-sound-synthesis/|Advanced Arduino Sound Synthesis]] + [[http://i0.wp.com/cdn.makezine.com/uploads/2013/08/skillbuilder_figj.jpg|schéma]], [[https://code.google.com/p/tinkerit/wiki/Auduino|Auduino]], [[http://www.instructables.com/id/SYNTHDUINO/|Synthduino]], [[https://learn.sparkfun.com/tutorials/build-an-auduino-step-sequencer|build a step sequencer]]), ... {{youtube>Rl_ovH9ypkM}} ===== Machines musicales ===== Avec [[http://www.logosfoundation.org/|Logos Foundation]] (Godfried-Willem Raes et Moniek Darge), [[http://www.maywadenki.com/products/edelweiss/mecha-folk/|Maywa Denki]] ([[http://www.designindaba.com/videos/conference-talks/nobumichi-tosa-making-nonsense-machines|conférence]]), [[https://www.youtube.com/watch?v=muCPjK4nGY4|The Speaking piano]], [[https://vimeo.com/15245959|Karmetik robots]], [[https://vimeo.com/19902008|Stupid Orchestra]] Voir notre page sur les [[culture:machines-musicales:accueil|Machines musicales]] {{youtube>WfSBL9H8hEM}} {{vimeo>15245959}}